Evlilik toplumun en küçük kuruluşu olan bir ailenin oluşması için atılan ilk
adımdır. Dündarlı' da düğün geleneği birçok aşamalardan geçmektedir.
Dündarlı 'da evlenmeler genellikle görücü usulü ile olur. Erkeklerde evlenme
yaşı 18 - 22 yaşları arası; kızlarda ise 18 - 22 yaşlar arasındadır. Fakat
eğitim görmüş gençlerde evlenme yaşı daha yüksektir. Erkeklerin askerliklerini
bitirmeleri beklenmez ve çocuk sahibi insanların askere gittikleri
çoğunluktadır. Kızlarda evlenme yaşı erkendir. Ayrıca büyük kız dururken küçüğün
evlenmesine izin verilmez. Günümüzde biraz değişmesine rağmen evlilik konusunda
kızın rızası alınmaz ve kararı anneyle baba verirler.
Dündarlı da evlenmenin çeşitli aşamalarını şöyle sıralayabiliriz:
1- Kız Beğenme
2- Dünürcü Gitme
3- Kesim Kesme ve Helva Yeme
4- Dua Merasimi
5- Nişan
6- İzinname
7- Düğün
1-KIZ BEĞENME: Yurdumuzun
bir çok yerinde olduğu gibi Dündarlıda da çok eskilerden beri kız isteme görücü
usulüyle yapılamaktadır. Damat adayı görüp beğendiği kızı, arkadaşı veya yakın
akrabası vasıtası ile anasına söyler (Babasına söyleyemez veya söyletemez çünkü
ayıptır.) Damadın babası ve annesi uygun bulursa hemen ağız yoklama aşamasına
geçilir zaten herkes birbirini tanıdığı için kız görmeye gerek görülmez. Damat
olacak erkeğin çok yakınlarından birkaç kadın bir bahane ile kız anasına
çıtlatırlar falanca oğluna dünür gelecek ne diyorsunuz denir. Kız anası bir
danışalım ben size bildiririm der veya olmayacak gözüyle bakıyorsa "kızımızın
yaşı küçük, çeyizimiz eksik, şu anda düğün yapamayız, borçluyuz" diyerek bin bir
türlü bahaneler bulurlar veya tek kelimeyle hiç duymamış olayım münasibi var der
ve işi bitirir. Kız anası uygun buluyorsa aile eşrafında konu açılır sonuç
olumlu ise gelen kadınlara haber gönderilir hayırlıysa olsun denilir.
2-DÜNÜRCÜ GİTME: Oğlan evinde bir değerlendirme yapılıp kız
istenmeye karar verilince, ilk olarak kadınlardan bir haberci gönderilir.
Haberci dünür geleceklerini söyleyerek belirli bir gün tespit edilir. Genellikle
bu günün Perşembe veya Cuma olmasına özen gösterilir. Kız isteme zamanı mevsim
kış ise akşam, yaz ise öğle veya ikindiden sonra olur. Çevrede hatırı sayılan ve
sevilen kişilerle, oğlanın babasıyla kız evine giderler. Kız tarafı gelenleri
karşılayıp içeri alır. Hal ve hatır sorulduktan sonra oğlan evinden yaşlı, olgun
ve laf bilen birisi tatlı bir girişle "Allah'ın emri, Peygamberin kavli ile
kızınızı istemeye geldik" diyerek kızlarına talip olduklarını bildirir ve kızı
isterler. Kız evinin büyükleri "hayırlıysa, kısmetse olur" gibi sözlerle cevap
verirler. Oğlan evinin ileri gelenleri ise oğlanın işi ve meziyetlerini
anlatırlar. Dünür gitme birkaç kez tekrarlanır En sonunda kız evinin büyükleri
"babamıza ve büyüklerimize bir danışalım" diyerek düşünmek için zaman istedikten
sonra oğlan evi kız evinden ayrılır. En sonunda kız evinin büyüklerinden biri
buyurun kahvenizi için der ve dünür gitme işlemleri tamamlanır. Böylece yeni
kurulacak yuvanın temeli atılmış olur. Günümüzde artık kız babaları kızını
çağırarak onun fikrini de almaktadırlar. Baba kızın fikrini almak için kendisi
değil de annesini görevlendirir. Böylece kızın da görüş ve düşünceleri alınmış
olur. En sonunda kızın ailesi tekrar bir araya gelerek durumu değerlendirirler.
Hatta kızın dedesi, ninesi ve yakın akrabalarının da fikirleri ve gönülleri de
alınarak en son karar verilmektedir.
3-KESİM KESME VE HELVA YEME: Bu gidip gelmelerde çok yakınlardan tutunda, hatırı sayılır olgun
kişilerde devreye girerler. Kız evi bütün bu gidip gelmeler sonunda ikna olup
kızını vermeye razı olunca kesim kesme işlemine geçilir başlık ne kadar olacak
oğlan evi neler alacak kız evi neler yapacak bunlar konuşulur bazen bu
işlemlerin yazıya döküldüğü olmaktadır. Kesim işleminde de anlaşma sağlandıktan
sonra Oğlan evinden getirilen helva başta olmak üzere diğer bazı yiyecekler
hazırlanır bulunan cemaate yenileri davet edilerek ikram edilir. Helva ve
yiyecekler bol miktarda getirilir ki ertesi gün kız evi yakınlarına dağıtır. Bu
ikramlar esnasında hocaya dua ettirilir. Kadınlar ve erkekler için ayrı kurulan
sofranın amacı, çevreye evlilik amacını belirtilmesi, tarafların birbirine
tatlılıkla yakınlaşması ve aralarındaki kaynaşmayı sağlamaktır. Bu işlemlerden
birkaç gün sonra “BAŞYUMASI “ adeti vardır oğlan tarafının kadınları toplanır
kadınlar kız evine giderek gelinin başı yıkanır yeni kıyafetler giydirilir.
Yüzük ve küpe başta olmak üzere takılar takılır. Oğlan evinin yakını kadınlar
yazma eşarp donluk gibi giyecekler alarak atkı olarak atarlar şimdilerde altın
ve dövizde atılmaktadır. Atkı işlemi bittikten Şeker lokum büskivi gibi ağız
tadı yiyecekler ikram edilir. Sonra defle yöresel türküler söylenir oyunlar
oynanır.
4- DUA MERASİMİ: Baş yuma
dan sonra oğlan ve kız evi arasındaki yakınlaşma iyice artar. Oğlan evi sürekli
kız evine hediyelerle gider gelir kız evi de buna karşılık verir gidip
gelmelerde mutlaka hediyeler alınır. Hediyesiz gitmek kesinlikle ayıptır. Bu
arada damat kız evine gizli gitmek zorundadır ne çevreye nede kızın anası ve
babasına görünmemek zorundadır. Bu gidişlerde ilginç olaylar olur damat bohça
hazırlar içerisinde giyecek ve yiyecekler olur özellikle ilk görmeye gittiğinde
kızı göremez veya eve giremezse bohçayı bir yere saklar tabi takipçisi
olduğundan habersiz takipçiler bohçayı bulurda ele geçirirse damat yandı buna
bohça çalma denir ki eskiden çok yaşanırdı. Şimdilerde pek olmuyor gizlilik
katlı sayılır. Bu gidip gelmeler sırasında dua günü kararlaştırılır.
Kararlaştırılan günden önce oğlan tarafı gelin kızın giyeceklerini alır iki
tarafda tüm eş dost akraba ve komşularına davet yollar ve toplanılarak kız evine
gidilir oğlan tarafı kurbanlar keser kazanlar kurulur yemekler hazırlanır gün
boyunca sofralar kurulur haremlik selamlık şeklinde sofralarda yemekler yenirdi,
yemek sırasında millet muzurluklar düşünür birbirinin cebine yemek doldurulur
cezalandırılmalar yapılırdı (şimdi ise sadece şeker ve lokum biskivi yemeklerin
yerini almıştır.) Yemekten sonra dualar okunur. Böylece akşam olur akşam atkı
merasimine geçilir genelde şalvarlık tabir edilen kadife empirme gibi giyecekler
atkı olarak atılır altın para ve dövizde şimdilerde atılmaktadır.
5-NİŞAN MERASİMİ: Oğlan yakınları kız evine oturma adetini yerine getirmek zorundadır bu oturmalar
genelde duadan sonra yapılır giyecek ve yiyeceklerle kız evine gidilir kız evi
yemek hazırlar yenir sohbet edilir ve kalkılır bu oturma adeti damadın
kardeşleri amcaları dayıları hala ve teyzeleri tarafından yapılır. Böylece oğlan
evi ile kız evi birbirine daha yakınlaşmış olurlar. Nişanlılık dönemi uzun
sürer bir veya birkaç sene sürmektedir. Nişanlılık dönemi hem oğlan evi hem de
kız evi için ekonomik yönden çok ağır olmaktadır. Bu dönem düğün için bütün
hazırlıkların yapıldığı bir dönemdir. Oğlan evi kız evine her gidişinde el
öpmelik verir. Bu para, giyecek, çerez ve yiyecek şeklindedir. Nişanlılık
döneminde bayram olursa gelin kıza bayramlık alınır. Dündarlı'da nişanlı
gençlerin birlikte olmalarına ve beraber gezmelerine izin verilmez. Ancak son
yıllarda oğlan ile kızın konuşmalarına, anlaşmalarına, birbirini görmelerine ve
gezmelerine artık izin verilmektedir. Bunda sosyal toplum gelişimindeki
değişikliklerin büyük etkisi olmuştur. Nişanlılık dönemindeki hazırlıklar
bittikten sonra düğün yaklaştığında nişan merasimi yapılır bu merasimde duada
olduğu gibi davet yapılır ve atkı atılır şeker lokum dağıtılarak dualar okunur.
6-İZİNNAME: Düğün günü iki aile arsında kararlaştırılır. Ve düğün hazırlıkları başlar. İlk
iş olarak oğlanın babası nikah hazırlıkları için kızın nüfus cüzdanını almaya
kız evine gelir. Burada kız babası ile konuşulur. Altın yeri olarak bahçe veya
tarla belirlenir. Kaç kat elbise alınacağı, düğünde çalgı çalınıp çalınmayacağı
ve diğer kız evinin istekleri kabul ettirildikten sonra kızın nüfus cüzdanı
oğlanın babasına verilir. Bu işlerin bitiminden şehre gidilir resmi nikah
işlemleri yapılır burada genelde gelin kız ilk defa şehre gitmiş olacağından
ilginç gelişmeler olur duyulan ilginç bir gelişme damat nişanlısını sinemaya
götürür herkül filmidir film başlar gelin kız herkülün üzerine geldiğini
zandederek kaçmak ister karanlıkda çıkamaz kısaca sinama salonunu birbirine
katar. Bu arada alış verişler yapılır bu işlemler birkaç gün sürmektedir.
7-DÜĞÜN:
a) Pırtı Görme:
Düğün ve nikah günü yaklaştığı zaman oğlan ve kız evi alışveriş için bir gün
kararlaştırırlar. Alışveriş yapılan bu güne "pırtı görme" adı verilir. Önce kıza
ve eve alınacak eşyalar konuşulur. Pırtı görme için tespit edilen günde, gelin
kız, annesi, kız kardeşi ve gelinleri hep beraberce oğlan evine giderler. Orada
oğlanın annesi, kız kardeşi varsa gelinleri hazır bulunur. Hep beraberce elbise
görmek için alışverişe çıkılır. Bu sırada oğlan evinde kalanlar yemek
hazırlarlar. Kız ve oğlan evinden çıkarak gerekli alışverişi yaparlar. Özellikle
manifaturacıda her tarafın yakınlarına hediyeler alınır. Ayrıca kıza elbiseler,
ayakkabılar, terlikler, makyaj takımı, ortaklaşa yapılacak ev eşyası ve daha
başka gerekli olan, istenilen şeyler alınır. Alışverişin bitiminde ise topluca
oğlan evine gelinir. Kız evinden gelen misafirler, oğlan eviyle beraber
hazırlanan yemekleri yerler. Alışveriş için köyden Niğde ye gidenler,
alışverişin bitiminden sonra topluca lokantaya giderler. Yemekler yendikten
sonra çarşıdan alınan eşyalara yeniden bakılır ve eksik bir şeyin olup olmadığı
kontrol edildikten sonra teker teker bohçalara yerleştirilir. Böylece pırtı
görülmüş olur.
b) Bayrak kaldırma : Kasabada cenaze veya yas gerektirecek bir durum yoksa bayrak kaldırmak için
usulen kız evinden izin alınır Eskiden düğün pazartesi başlardı ve bir hafta
sürerdi şimdi ise pazartesi başlar Perşembe biter veya Perşembe başlar Pazar
biter. Öğleden sonra bir gurup toplanarak hoca eşliğinde düğünün yapılacağı evde
toplanılır herkes bayrağı tutarak dua edilir bayraktar olmak isteyen bayrağı
alarak dama diker. Bayraktar düğün boyunca düğündeki tüm hizmetlerden ve
bayraktan sorumludur bayrak çalınır veya hizmet de kusur ederse çeşitli cezalara
çarptırılır bu genelde suya çekme veya yiyecek çerez türü şeyler şeklindedir.
Bayrak kaldırıldıktan sonra şeker lokum ikram edilir sohbetler yapılır ve
dağılınır.
c) Yol yemeği ve yol dağıtma: Bayrak kaldırıldığı günün ertesi gençlerden bir gurup toplanır yol
dağıtılacakların listesi yapılır ve her kes bir mahallenin listesini alarak yol
tabir edilen bir metre bezleri (şimdilerde çorap veya mendil) eline alarak
dağıtmaya başlar bu arada düğün evine gelene orada verilir, kazanlar kurulur,
yemekler hazırlanır gelen herkese sofra kurulur dualar okunur ve o gün böylece
geçerdi son zamanlarda yemek kaldırılmış yerine şeker sigara ve lokum
getirilmiştir. Her düğünde mutlaka çalgı tutulur bazen davul zurna bazen cümbüş
takımı olsada genelde elektro bağlamacı çalgı vazifesi görür. Çalgı başladığında
oyunlar başlar herkes birbirini oyuna kaldırır paralar yapıştırılır bu eğlence
gece geç saate kadar sürer geç saatlerde sık olmasa da gizlice içki masaları
kurulur sofradaki yemek beğenilmezse düğün evinin koyunu keçisi tavukları artık
ne bulunursa hiç affedilmez. Düğün sahibinin yoksa akrabalar hatta komşuların
hayvanlarına kadar bu sarkabilir. Düğünler hep haremlik selamlık şeklindedir
kadınların bulunduğu yere bekçi konur ve erkeklerin seyretmemesi sağlanır.
Düğünde bazı kadınlar üç etek denen yöresel
kıyafeti giyerlerdi. Son zamanlarda yöresel kıyafetler kalmamıştır yerini şık
zarif fakat kapalı kıyafetler almıştır. Kadınlar yanlarında bozuk para
getirirler. Bu bozuk paralar oynamaya kalkanlar için parayı tefçiye
verirler.Genelde beğenilen bekar kız oyuna kalktığında oğlu veya kardeşi için
talip olan oynayan kız için bozuk para verirki ilk ışıkları çakmış olur. Tefçi
çalar ve tef eşliğinde ikişer kişi kalkarak oyunları oynarlar ve eğlenirler.
Kadınlar arasında kahış oyunu diye bir oyun vardır ki arasına düşene Allah
yardım etsin. Silah atmak adettendir mermiler genelde damat veya kayın baba
tarafından temin edilerek dağıtılır ve herkes silah yarışına çıkar son
zamanlarda silahların yerini havai fişekler ve maytaplar almıştır. Tabi düğün
sırasında ceplere maytap koymak gibi şakalarda mevcuttur.
Gelin kız yakın arkadaşlarını ve akrabalarından oluşan genç kızları toplayarak
akrabalarını gezer her gittiği evde eğlenceler düzenlenir oyunlar oynanır ve
yemekler yenir. Gündüz böylece geçer akşam ise kız evine dönülür. Kız evinde de
yol dağıtılır gelen misafirlere şeker sigara ve lokum ikram edilir. Kız evinde
erkekler olmaz kadınlar hayırlı olsuna gelir ve çeyiz ve dürü getirirler.
d)Yenge çıkarma : Yol dağıldıktan sonraki gün genelde yenge günüdür. Öğlene kadar oğlan evinde
düğün sürer öğlenden sonra oğlan evinde toplanılarak hazırlıklar yapılır çalgı
hazırlanır çalgı önüne köçek bazen deveci gibi ilginç figüranlar hazırlanır Önde
çalgı ve figuranlar olmak üzere erkekler yaş sırasında arkasında kadınlar aynı
sırada olmak üzere sinilere hazırlanan yiyecek ve hediyeler eşliğinde yol
uzatılarak yaya olarak kız evine gidilir tabi yolda ilginç gelişmeler olur
karda birbirini düşürmek kartopu atmak birbirine un biber atmalar gibi. Kafileye
katılmayanlar dama çıkarak seyrederler. Giderken silahlar sıkılır havai fişekler
veya maytaplar patlatılır. Kız evine selam verilerek girilir kız evinde kız
tarafı toplanmış bekliyordur. Oğlan evinden gelen misafirler odalara buyur
edilir. Sigara şeker ve lokum ikram edilir. Oyun ve türlü eğlenceler tertip
edilir. Akşama doğru oğlan evine dönülür. Oğlan evinde eğlence ve oyunlar devam
eder gece geç vakitte 18 batman yünden yapılan yatak kız evine traktör arkasında
silah ve bağırmalar eşliğinde götürülür.Yenge günü öğleden sonraki kız evinin
eğlencesinden sonra, akşamda kız evinde kına gecesi yapılır. Kına gecesinde
gündüz oğlan evinden gönderilen çeşitli çerez ve kuru yemişler yenir. Kına
gecesi eğlencesine oğlan tarafından kadınlar da katılırlar. Tüm davetlilerin
gelmesiyle kına gecesi başlar. Gecede, gelinin başı kırmızı pullu örtüyle
örtülür. Tef eşliğinde kızın arkadaşları, akrabaları ve komşuları oyunlar oynar,
şarkı söyler. Tefçi, gelin kızın basında maniler, türküler ve şarkılar söyler.
Kızın sağ avucunun içine kına konur ve davetliler kınanın üzerine para koyarlar.
Belirli bir süre yapılan eğlenceden sonra gelen davetliler dağılırlar. Kızın
yakın arkadaşları kız evinde kalır. Damat birkaç arkadaşı ile kız evine gelerek
eline kına yaktırır.Kendilerinin ve gelin kızın eline kına yakarlar. Kına
yakılırken orada bulunan bütün davetliler ve kız anası ağlar. Kına gecesi
davetlilerin dağılmasıyla sona erer. Hoca nikahı için gizlice damat ve gelinin
vekaleti alınır ve gizlice hoca nikahı tekrar kıyılır.
e) Gelin Çıkarma ve Güveybaşı :
Pazar veya Perşembe günü öğle namazından sonra oğlan evinde araçlar toplanır
gelin arabası süslenir. Araçlara binilerek silah bağrışma çeşitli oyunlarla yola
çıkılır. Kız evinde ise çeyizler serilmiş görücüye çıkarılmıştır. Kız evine
gelinir çeyizler yüklenmeye başladığında kız yakınları çeyizleri hediye almadan
vermez hediyeler verildikten sonra çeyiz yüklenir. (Çeyizde Yöresel halılar ve
yastıklar olmak üzere iğneden ipliğe bir evin ihtiyacı olan tüm eşyalar
bulunur.) Sıra gelini kilitli kapı arkasından çıkarmaya gelmiş dir. Kapı
bastırma diye adet vardır burada gelinin hazırlandığı odanın kapısı kilitlenir
ve bu kapı kilidi ancak hediye verilerek açılır. Gelin çıkarıldıktan sonra
konvoy yolu uzatarak oğlan evine döner oğlan evinde toplanan ahali dua eder ve
atkı işlemi başlar. Damadın odası serilir çeyizler açılır. Diğer taraf da Damat
bayraktarın evindedir ve bekar arkadaşlarına teslimdir bekar arkadaşları damadı
banyo yaptırırlar traş ettirirler burada evli gençler damadın peşindedir damadı
ele geçirirlerse çeşitli işkenceler yaparlar ki bunların başında keven batırma
gelir eşyaları filan evlilerce alınırsa damadın koruyucuları ne yapıp yapıp geri
almak zorundadır bu genelde çerez türü şeylerle ikna edilir. Gelin çıktık dan
sonra damat evlilere geçer damadın çağırdığı arkadaşları bayraktarın evinde
toplanır sigara lokum şeker ikram edilir. Güveği başında kurallar vardır. 1.
Kapı çalınır gel denmeyince içeri girilmez. 2. Selam verilerek içeri girilir. 3.
İzin alınarak oturulur. 4. damada mutlaka döşeğin hayırlı olsun denir. Bu
kurallar ihlal edildiğinde mahkeme kurulur ceza işlemi başlar ayrıca çeşitli
bahaneler veya bulunan açıklar değerlendirilerek cezalar kesilir bu genelde
çerez türü şeyler alınarak beraberce yenir. Akşam olunca Bayraktar tarafından
hazırlanan sofrada yemek yenir ve yatsı namazına gidilir. Yassı namazından sonra
herkes dağılır ve damat akıl hocalarının eşliğinde gelinin odasına gider.
Bekleme faslından sonra silahlar atılarak düğün meresimi tamamlanmış olur. Sabah
erkenden damat köyde bir tur atarak eve döner. Gelinlik adeti mevcut olup bu
birkaç ay sürer. Gelin kayınbabasının veya kayınlarının bulunduğu yerde oturamaz
yemek yiyemez çay içemez ve sürekli yaşmaklı durmak zorundadır ta ki onlar izin
verinceye kadar.
